فاطمه کریمی گفت: در این سمینار در رابطه با تاثیر دارچین بر شاخص های گلایسمی در دیابت نوع دو صحبت خواهیم کرد.

· دیابت ملیتوس

دیابت ملیتوس به گروهی از بیماری هایی گفته می شود که با غلظت بالای گلوکز خون در طولانی مدت مشخص می شود. علت گلوکز بالای خون که به عنوان هایپرگلایسمی شناخته می شود نقص در تولید و ترشح انسولین، عملکرد انسولین یا هر دو این عامل است.

· دیابت نوع دو

دیابت نوع دو، 90 تا 95% از کل موارد تشخیصی دیابت را تشکیل می دهد. در دیابت نوع دو هایپرگلایسمی خیلی به تدریج اتفاق می افتد و این بیماری، یک بیماری پیشرونده هست که در خیلی از موارد مدت ها قبل از تشخیص وجود دارد و اغلب در مراحل اولیه به اندازه کافی شدید نیست که بیمار متوجه علائم کلاسیک دیابت شود.

· شیوع

تقریبا دو دهه پیش فدراسیون بین المللی دیابت اولین اطلس دیابت را منتشر کرد که تخمین زد 151 میلیون بزرگسال در سراسر جهان مبتلا به دیابت نوع دو هستند این تخمین در سال 2019 به 463 میلیون نفر افزایش یافت. شیوع دیابت نوع دو در تمام مناطق جهان در طول سه دهه گذشته افزایش یافته. شیوع جهانی T2D تقریبا 6% در مردان و 5% در زنان در سال 2019 گزارش شد. شیوع این بیماری در ایران 11.4% در سال 2019 گزارش شده است.

· علائم دیابت

فردی که مبتلا به دیابت نوع دو هست دارای علائمی مثل کاهش وزن، خستگی، تشنگی زیاد، هایپرگلایسمی و همچنین پرادراری است.

· اتیولوژی دیابت نوع دو

در رابطه با اتیولوژی این بیماری فاکتور هایی که در ایجاد دیابت ملیتوس نوع دو تاثیرگذار هستند فاکتور های ژنتیکی و فاکتور های محیطی هستند. فاکتور های محیطی خود به دو دسته دریافت بیش از حد کالری و عدم فعالیت فیزیکی و فاکتور های خطر (چاقی، سن بالاتر، نژاد یا قومیت، پیش دیابت، تاریخچه دیابت بارداری و ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک) تقسیم می شوند.

· پاتوفیزیولوژی

دیابت نوع دو ترکیبی از مقاوت به انسولین و نارسایی سلول های بتای پانکراس است. در این بیماری سطح انسولین اندوژن ممکن است کم، نرمال یا افزایش یافته باشد اما به هر حال برای غلبه بر مقاومت انسولینی ناکافی هست در نتیجه هایپرگلایسمی رخ می دهد. در این شرایط مقاومت به انسولین ابتدا در بافت های هدف یعنی عضله، کبد و سلول های بافت چربی اتفاق می افتد. در مراحل اولیه افزایش جبرانی در ترشح انسولین وجود دارد تا با ترشح انسولین بیشتر غلظت گلوکز در حد طبیعی یا پیش دیابتی حفظ شود.

در دیابت نوع دو هایپرگلایسمی به صورت افزایش قندخون بعد از غذا به علت مقاومت به انسولین در سطح سلولی ظاهر می شود و به دنبال آن با پیشرفت بیماری غلظت گلوکز ناشتا هم افزایش پیدا می کند. در این شرایط پاسخ انسولین برای سرکوب ترشح گلوکاگون کافی نبوده و ترشح گلوکاگون و به دنبال آن تولید گلوکز از کبد افزایش می یابد. مشکل پیچیده گلوکوتوکسیسیتی که نشان دهنده اهمیت دستیابی به قند خون نزدیک به نرمال در افراد مبتلا به دیابت نوع دو هست.

· دارچین

یک گیاه دارویی متعلق به خانواده لاراسای که به طور کلی به آن «درخت دارچین واقعی» گفته می شود. این گیاه نشأت گرفته از مناطق هند و سیلان است. تقریبا 250 گونه دارد که به دو صورت اسانس و پودر یا شاخه خشک شده آن مورد استفاده قرار می گیرد. قسمت های مختلف دارچین مثل برگ، پوست و پوست ریشه دارای مقادیر مختلفی از ترکیبات رزینی هستند. سینامالدئید، سینامات و اسید سینامیک مواد اصلی رزینی موجود در دارچین هستند. سینامالدئید به عنوان محرک و تقویت کننده انسولین مطرح شده است. دارچین دارای یک بخش محلول در آب است که پلی فنول نوع A نامیده می شود و نه تنها محرک ترشح انسولین هست بلکه اثر آنتی اکسیدانی هم دارد. این ترکیب در پوست شاخه خشک شده دارچین وجود دارد.

· مکانیسم عمل

دارچین انسولین رسپتور کیناز را فعال می کند و باعث افزایش فعالیت گیرنده انسولین و به دنبال آن کاهش قند خون می شود. یعنی از این طریق دارچین باعث کاهش مقاومت به انسولین می شود. در مکانیسمی دیگر دارچین گلیکوژن سنتاز کیناز -3 را مهار می کند در نتیجه گلیکوژن سنتاز بیشتر فعال می شود و گلوکز بیشتر به فرم گلیکوژن در عضلات و کبد ذخیره می شود. در نهایت غلظت گلوکز خون کاهش پیدا می کند. مکانیسم های دیگر مکانیسم های ژنتیکی هستند که باعث تنظیم اکسیداسیون کربوهیدرات و لیپید می شود. دارچین ژن UCP-3 را فعال می کند. UCP-3 در بافت چربی قهوه ای و عضلات هست که به این صورت باعث افزایش اکسیداسیون چربی و کربوهیدرات می شود و در نهایت بر مقاومت انسولینی تاثیر می گذارد. مکانیسم دیگر افزایش GLUT-4 است. انسولین از طریق GLUT-4 باعث کاهش قند خون می شود. دارچین گیرنده GLUT-4 را فعال کرده و به این صورت باعث کاهش قندخون می شود.

نتیجه گیری:

بیماری دیابت ملیتوس نوع دو یک بیماری مزمن و پیش رونده است. درمان دیابت با درمان دارویی و بالینی انجام شده است اما مصرف طولانی مدت دارو می تواند عوارض جانبی بر سلامت سایر اندام ها ایجاد کند. بر این اساس یافتن درمان های جایگزین که ایمن، ارزان و آسان باشد، یعنی از طریق داروهای گیاهی لازم است. از آنجا که دارچین طبق گزارشات FDA دارچین به عنوان یک ماده غذایی ایمن معرفی شده و محرک انسولین است و اثر آنتی اکسیدانی دارد؛ مصرف طولانی مدت دارچین با دوز500 میلی گرم در روز به مدت 3 ماه تا 3 گرم در روز به مدت 4 ماه به عنوان یک مکمل کم خطر برای کنترل گلوکز خون، شاخص گلایسمی و مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به دیابت نوع دو موثر است./م.مختاری اردکانی